مناسبات دولت و جامعه از دیدگاه جامعه‏شناسی

Authors

غلامحیدر ابراهیمبای سلامی

abstract

مقاله حاضر در تحلیلی نظری، مناسبات و تعامل بین دولت و جامعه را مورد بررسی قرار می‏دهد. در رویکردی جامعه‏شناسانه، شکاف یا فاصله دولت از جامعه مسأله‏ای اساسی بشمار می‏آید و در تحلیل نقش دولت در تحول صنعتی بر این نکته تأکید شده است که نوع مناسبات دولت و جامعه تعیین‏کننده نوع نقش آن خواهد بود و چگونگی مشارکت و نوع استقلال و اتکا آن‏ها اهمیت دارد. به منظور شناخت این روابط، تحلیل نهاد دولت از نظر ساختار درونی و نوع ارتباط آن با گروه‏های اجتماعی و تأثیر متقابل آن‏ها محور اصلی این مقاله است. مفهوم دیوان‏سالاری وبری و شاخص‏های ویژه آن معرف ساخت درونی دولت است و گروه‏های اجتماعی و بخش کارآفرین معرف ساختار اجتماعی تلقی گردیده‏اند. نظریه‏های کنترل اجتماعی (میگدال، 1988)، همزیستی بین دولت و کارآفرین (وید،1990) و ماهیت دولت رانتییر (ببلاوی و لوسیانی، 1987) در تبیین تحولات صنعتی و اجتماعی مورد توجه قرارگرفته است. استقلال دولت از جامعه و رهایی آن از فشارهای ویژه‏نگر برخی از گروه‏های اجتماعی و پیوند استوار آن با ساختار اجتماعی و تعقیب منافع ملی در نظریه «استقلال متکی به جامعه» با همان ادبیاتی که اوانز (استاد جامعه‏شناسی دانشگاه برکلی آمریکا) مطرح کرده مورد بررسی قرار گرفته است. همچنین به «پروژه‏های مشترک» به عنوان محور هماهنگی و تعامل بین گروه‏های اجتماعی کارآفرین و دولت اهمیت داده شده و در نهایت با ملاحظه همه امکاناتی که نظریه مذکور برای تحلیل رابطه دولت و جامعه فراهم می‏کند، به محدودیت‏های این رویکرد در بررسی رابطه دولت رانتییر و گروه‏های کارآفرین در ایران اشاره گردیده است.

Upgrade to premium to download articles

Sign up to access the full text

Already have an account?login

similar resources

نسبت سنجی مناسبات قدرت، دولت و جامعه در ایرانِ‌ پیشامدرن

مقاله‌ی حاضر با بهره‌گیری از روش جامعه شناسی تاریخی و جامعه شناسی معرفت تلاش می‌کند به روابط قدرت میان جامعه‌ و دولت در ایران پیش از ظهور دولت پهلوی بپردازد. سروران اجتماعی قدرتمند نظیر خاندان سلطنتی و منسوبین آن‌ها، روحانیون، بزرگ مالکان زمین‌دار، تجار و بازاریان و در نهایت رؤسای ایلات و خوانین محلی که از توان کنترل و تنظیم بسیار بالایی در جامعه برخوردار بودند، جامعه ایران را تارمانند ساخته بو...

full text

تأثیر نوسان بهای نفت بر مناسبات دولت و جامعه

نوسان بهای نفت در دورۀ ریاست جمهوری آقایان سید محمد خاتمی و محمود احمدی‌نژاد، آثار و تبعات بسیاری در عرصه‌های مختلف سیاسی، اقتصادی و اجتماعی داشته است. پایین بودن بهای نفت در دورۀ اول ریاست جمهوری آقای خاتمی، باعث نوعی خِردگرایی در تصمیمات دولت شد و نتایجی همچون ایجاد حساب ذخیرۀ ارزی، شتاب در برنامۀ خصوصی‌سازی را به همراه داشت .اما متأسفانه در مرحلۀ دوم ریاست جمهوری آقای خاتمی با افزایش بهای نفت...

full text

جهانی شدن و مناسبات دولت – جامعه در مصر

پژوهش حاضر تلاش دارد به این پرسش اساسی پاسخ دهد که فرایند جهانی شدن در چند دهه گذشته آیا اصولاً‌ تأثیری بر رابطه دولت و جامعه در مصر داشته است و اگر پاسخ مثبت است این آثار به چه صورت بوده و اگر پاسخ منفی است، چرا فرایند جهانی شدن نتوانسته است تأثیری بر این رابطه برخلاف دیگر کشورها بر جای بگذارد؟ فرضیه‏ای که در پاسخ به این پرسش طراحی شده این است که به‌خاطر مقاومت شدید دولت و نخبگان سیاسی مصر در ب...

full text

جامعه ی قدرتمند ، دولت ضعیف تبیین جامعه‌ شناختی مناسبات دولت- جامعه در ایران عصر قاجار

با این فرض که رفتار و کنش بازیگران اجتماعی و همچنین نوع تصور قدرت در سطح زندگی اجتماعی بر رفتار سیاسی دولت و چگونگی سازماندهی حیات سیاسی تاثیر گذار می باشد در آن صورت می توان پذیرفت که فهم ماهیت و عملکرد دولت در هر جامعه ای به فهم ساختار جامعه ای که دولت تنها بخشی از آن محسوب می گردد ارتباط تنگاتنگی دارد. در مقاله حاضر بر آنیم تا با استفاده از یک الگوی نظری معطوف به تحلیل تجربی و با تاکید بر را...

full text

جامعه ی قدرتمند ، دولت ضعیف تبیین جامعه شناختی مناسبات دولت- جامعه در ایران عصر قاجار

با این فرض که رفتار و کنش بازیگران اجتماعی و همچنین نوع تصور قدرت در سطح زندگی اجتماعی بر رفتار سیاسی دولت و چگونگی سازماندهی حیات سیاسی تاثیر گذار می باشد در آن صورت می توان پذیرفت که فهم ماهیت و عملکرد دولت در هر جامعه ای به فهم ساختار جامعه ای که دولت تنها بخشی از آن محسوب می گردد ارتباط تنگاتنگی دارد. در مقاله حاضر بر آنیم تا با استفاده از یک الگوی نظری معطوف به تحلیل تجربی و با تاکید بر را...

full text

بی ثباتی سیاسی در دوره مشروطه از منظر مناسبات بین دولت و جامعه

نوشتار حاضر به توضیح چرایی و چگونگی وقوع مکرر بی‌ثباتی‌های سیاسی و عدم تداوم دولت نوپدید مشروطه از منظر رابطه بین جامعه و دولت می‌پردازد. برای این منظور، در ابتدا به بررسی ویژگی‌های جامعه و دولت و سپس با استمداد از رویکرد نهادگرایی میگدال نشان داده است که چگونه نهادها و نیروهای اجتماعی این دوره جهت کسب حق تعیین «قواعد» و قدرت انحصاری «کنترل اجتماعی»، دولت مشروطه را به میدان کشمکش و گاه با ائتلا...

full text

My Resources

Save resource for easier access later


Journal title:
نامه علوم اجتماعی

Publisher: دانشکده علوم اجتماعی

ISSN -

volume 30

Hosted on Doprax cloud platform doprax.com

copyright © 2015-2023